Auteursrecht op meubilair
Wij hebben op onze website vaker aandacht besteed aan de mogelijkheden tot bescherming van meubilair, zoals tafels, onder het auteursrecht. Dit is in beginsel mogelijk, mits het ontwerp voldoende eigen, oorspronkelijk karakter heeft en persoonlijk stempel van de maker draagt.
Hoe werkt auteursrecht in de praktijk uit?
Recentelijk heeft de rechtbank Amsterdam bepaald dat meubelmaker Schijf Restoric twee van haar tafels niet meer op de markt mag brengen. Het gaat om tafels die nagenoeg identiek zijn aan een eikenhouten kantinetafel en een kantinetafel van sloophout (zie de afbeelding hierboven) die zijn ontworpen door bekende Nederlandse meubelontwerper Eek.
Zijn de tafels beschermd door auteursrecht?
De rechter oordeelt eerst of de tafels van Eek beschermd zijn of niet. Dat is volgens de rechter zo:
"Naar het oordeel van de voorzieningenrechter voldoen de Ontwerpen 1 en 2 aan deze maatstaf, nu zij een als afkomstig van [eisers] herkenbare vormgeving (...) hebben, waarbij de combinatie van het blad en de poten zorgt voor een robuuste uitstraling. Voor wat betreft Ontwerp 2 geldt bovendien dat de wijze van schikking van het gebruikte sloophout met de daarop voorkomende dan wel aangebrachte kleurtinten en de gekozen afwerkingsvorm van 6 laklagen het persoonlijk stempel van [eisers] nog eens versterkt."
Beide ontwerpen hebben dezelfde driedimensionale vormgeving, bestaande uit twee stevige staanders met schuin oplopende voeten die enigszins naar binnen zijn geplaatst onder een fors rechthoekig blad. Beide ontwerpen van Eek gebruiken een iets andere houtsoort en afwerking.
Is er sprake van inbreuk?
Om te bepalen of inbreuk wordt gemaakt op de rechten van Eek op de tafels, moet de totaalindruk van de oorspronkelijke tafels worden vergeleken met die van de beweerdelijke inbreuk.
Volgens de rechter valt het volgende op:
- de driedimensionale vorm van de tafels van Schijf Restoric zijn nagenoeg identiek aan de tafels van Eek;
- de tafels van Schijf Restoric zijn, net als die van Eek, voorzien van een rechthoekig blad, met een vergelijkbare dikte en afmeting;
- de tafels van Schijf Restoric hebben, net als die van Eek, twee stevige staanders met opvallend vormgegeven schuinoplopende voeten, die niet aan de uiterste korte zijden onder het tafelblad maar enigszins naar binnen zijn gepositioneerd
- de tafelbladen van de tafels van Schijf Restoric bestaan, net als de tafelbladen van de tafels van Eek, uit rechte stroken hout; en
- de kleuren zijn nagenoeg identiek.
Daar komt nog bij dat bij het tweede ontwerp, de beide tafels zijn gemaakt van sloophout en (met verschillende kleurtinten) de afwisseling van rechte stroken hout met kleine vierkante houtjes in het tafelblad van beide tafels nagenoeg identiek is.
Naar het oordeel van de rechter volgt uit deze vergelijking dat in de tafels van Schijf Restoric dermate veel (auteursrechtelijk) beschermde trekken zijn overgenomen van de ontwerpen van Eek dat er sprake is van een overeenstemmende totaalindruk. De verschillen zijn van ondergeschikte betekenis.
Verbod, dwangsom en proceskosten
Schijf Restoric wordt bevolen om onmiddellijke iedere verdere inbreuk op het auteursrecht te staken en gestaakt te houden, waaronder het vervaardigen, aanbieden, in handel brengen, afbeelden en in voorraad houden van de tafels. Daarnaast moet er opgave worden gedaan van alle vervaardigde, in voorraad gehouden en/of reeds verkochte tafels en daarvan rekening en verantwoording worden afgelegd. Tevens wordt de vordering tot vernietiging toegewezen.
Conclusie
Uit deze uitspraak valt af te leiden dat het auteursrecht een (zeer) sterk recht is. Ook gebruiksvoorwerpen zoals meubilair komen in beginsel voor bescherming in aanmerking. Daarnaast kan met succes tegen inbreuken worden opgetreden, ook in de gevallen waarin het ontwerp niet één-op-één wordt nagebootst.
Joost Becker, advocaat auteursrecht
