Verkoop van aandelen
In dit artikel ga ik ervan uit dat er sprake is van een verkoop van aandelen, zoals in de praktijk verreweg het meeste voorkomt. Voor een overzicht van de verschillende fasen van een aandelentransactie, verwijs ik graag naar het eerste artikel uit deze reeks.
Een overname betreft een kooptransactie: de koper krijgt een goed (i.e. aandelen) geleverd van de verkoper en de koper betaalt de verkoper daarvoor een koopprijs.
Nadat tussen partijen -met behulp van waarderingsdeskundigen- de ondernemingswaarde en vervolgens de koopprijs voor de aandelen is vastgesteld (zie hierover uitgebreider mijn eerdere artikel), dient het koopprijsmechanisme door de juristen in de koopovereenkomst te worden verwerkt.
Locked box of completion accounts
In de praktijk worden veelal twee typen koopprijsmechanismen toegepast: locked box of completion accounts. In uitzonderlijke gevallen wordt er gebruik gemaakt van een hybride vorm of een vaste koopprijs.
Hoe zit het nu met koopprijsaanpassingen? Eerder schreef ik over de waardering van een onderneming die veelal resulteert in de ondernemingswaarde. Om tot de koopprijs van de aandelen te komen, dienen de aanwezige schulden en liquide middelen te worden genegeerd, hetgeen ertoe leidt dat de ondernemingswaarde wordt vermeerderd met het bedrag van de liquide middelen en wordt verminderd met het bedrag van de aanwezige schulden. Om te voorkomen dat een verkoper cash aan zichzelf uitkeert vlak voor closing of meer schulden achterlaat dan toegezegd, kan in de koopovereenkomst een cash-free/debt-free koopprijsaanpassing worden opgenomen dat in beide gevallen een rechtstreeks gevolg zal hebben op de koopprijs.
Naast een dergelijke koopprijsaanpassing kiezen partijen veelal ook voor het opnemen van een koopprijsaanpassing in het geval van veranderingen c.q. afwijkingen in het (genormaliseerd) werkkapitaal. Zo voorkom je dat een koper te veel geld moet investeren in de onderneming of dat een verkoper geld haalt uit de onderneming ten koste van de koper zonder dat de koopprijs wordt aangepast (denk bijvoorbeeld aan het versneld innen van vorderingen). Een koper zal bij zijn bod als voorwaarde wensen op te nemen dat er voldoende werkkapitaal in de onderneming aanwezig is op de dag van closing. Overigens zijn dit de meest voorkomende vormen van koopprijsaanpassingen, maar er zijn meerdere varianten mogelijk.
Zoals ik in mijn vorige artikel beschreef wordt er in Nederlandse deals vaak gekozen voor het locked box systeem, waarbij de koopovereenkomst geen methode van koopprijsaanpassing bevat, om discussies over de koopprijs na closing te verkleinen. Echter, onder andere in internationale deals en bij veel veranderingen in de onderneming na ondertekening van de koopovereenkomst blijft het mechanisme van completion accounts populair. Hiervoor is geen recente balans vereist en zal het economisch risico van de onderneming tegelijkertijd met het juridisch risico overgaan op closing (in tegenstelling tot bij het locked box systeem).
Mechansisme van completion accounts
Hoe gaat het mechanisme van completion accounts vervolgens in zijn werk? Op de beschikbare balans wordt due diligence verricht en als resultaat wordt een initiële c.q. geschatte koopprijs vastgesteld op basis van de netto schulden en vaak ook een genormaliseerd werkkapitaal. De geschatte koopprijs -per de dag van closing- wordt op de dag van levering van de aandelen betaald. Na de closing stellen partijen een balans per de closing datum (completion accounts) op om dit geschatte bedrag te controleren. Op basis hiervan wordt de definitieve koopprijs vastgesteld en worden de verschillen tussen de geschatte betaalde koopprijs en de definitieve koopprijs onderling verrekend.
Koopprijs
Het nadeel van completion accounts blijft dat het de bepalingen inzake (de vaststelling van) de koopprijs in de koopovereenkomst niet vereenvoudigd (denk aan de definities van liquide middelen en schulden), er geen prijszekerheid bestaat op de dag van closing en dat hierover sneller discussie zal ontstaan na closing (denk bijvoorbeeld aan onenigheid over de waarde van verschillende activa en passiva en de toepasselijke waarderingsregels). Goed om hier van tevoren bedacht op te zijn en na te denken over een geschikte partij die eventuele geschillen over aanpassing van de koopprijs het beste zou kunnen beslechten.
Voor eventuele vragen of meer informatie over de overnamepraktijk, neem gerust contact met mij op via vanengelenburg@dirkzwager.nl.
