GERECHTSHOF HOUDT VERBOD STAKING KLM GRONDPERSONEEL IN STAND

Het gerechtshof Amsterdam heeft op 26 augustus het vonnis van de rechtbank van 11 augustus in stand gelaten. FNV mag tot en met 4 september geen collectieve acties (stakingen) voeren tegen KLM op Schiphol in het kader van de onderhandelingen over een nieuwe cao.

In het hoger beroep is het geschil beperkt tot het door KLM gevorderde (en door Schiphol gesteunde) verbod tot en met 4 september. Bij de rechtbank ging het over een langere periode.

Oordeel hof

Er zijn twee dragende argumenten: de uitzonderlijke drukte in de zomermaanden en de kwetsbaarheid van Schiphol in combinatie met de noodzaak extra veiligheidsrisico's te voorkomen.

Het argument ‘zomerdrukte’ wordt uitgebreid geconcretiseerd door het hof. De capaciteit van de start- landingsbanen wordt in de zomerperiode voor meer dan 90% benut. Dit leidt ertoe dat het minstens 10 uur duurt om één stakingsuur in te halen, zonder rekening te houden met het verbod te starten/landen gedurende de nachtelijke uren.

Verder zullen bij de door FNV voorgenomen werkonderbreking van 1,5 uur (door 80 mensen van de sleepdienst) ongeveer 5.000 passagiers in reeds gelande vliegtuigen moeten wachten alvorens hun vliegtuig aan de gate kan worden gekoppeld en zij het vliegtuig mogen verlaten.
Op 28 juli 2014 (vulkaanuitbarsting IJsland) kwam het vliegverkeer 1¾ uur stil te liggen. Dit leidde tot 5.000 gestrande passagiers, met één week lang gevolgen voor de operatie.
De aangekondigde staking van 1,5 uur is hiermee te vergelijken.

Aannemelijk geworden is dat 70 tot 114 door de (aangekondigde) staking geraakte vluchten naar verwachting een groot aantal passagiers zullen treffen. Gelet op de extreme drukte gedurende de vakantieperiode zal het een of meer dagen duren voor het vliegverkeer weer genormaliseerd zal zijn.

Stakingsverbod proportioneel

Het verbod om te staken tot en met 4 september is proportioneel gelet op artikel G van het Europees Sociaal Handvest en de hierop gebaseerde rechtspraak van de Hoge Raad (zie mijn blog op deze kennisportal op 29 juli 2015).
Met andere woorden vanaf 5 september mag FNV in beginsel wèl collectieve acties voeren tegen KLM en op Schiphol. Vanaf dan zijn er meer mogelijkheden om vertragingen van vluchten op te vangen met minder extreme schade als gevolg.

Overweging ten overvloede: relatief korte wachttijd passagiers

Het Hof overweegt dat collectieve acties op Schiphol in elk geval verboden worden die ertoe kunnen leiden dat passagiers niet binnen de gebruikelijke tijd, althans met een aanvaardbaar, relatief korte wachttijd, hun vliegtuig kunnen verlaten.
Dit is een belangrijke concretisering van de/een omstandigheid die leidt tot een verbod op een voorgenomen staking vanwege een maatschappelijk gezien dringende noodzaak. Uiteraard zal dit altijd in de concrete situatie afgewogen moeten worden tegen de andere relevante feiten en omstandigheden van de situatie, de zogenaamde ‘gezichtspunten’. Ik noem de aard en duur van de actie, de verhouding tussen de actie en de daarmee nagestreefde doel, de daardoor veroorzaakte schade aan de belangen van de werkgever of derden en de aard van die belangen en die schade. Tenslotte komt ook (onder omstandigheden beslissende) betekenis toe aan het antwoord op de vraag of de ‘spelregels’ zijn nageleefd. Hiermee worden bedoeld het tijdig aanzeggen van de collectieve actie en de vraag of de onderhandelingspartijen zijn uitonderhandeld.

Geen inbreuk op sociaal grondrecht

Het voeren van collectieve actie (waaronder staken) is een belangrijk sociaal grondrecht indien sprake is van een arbeidsconflict. Een werknemers-organisatie is in beginsel vrij in de keuze van middelen om haar doel aan de onderhandelingstafel te bereiken. Voorwaarde is dat de voorgenomen actie redelijkerwijs kan bijdragen tot de doeltreffende uitoefening van het recht op collectief onderhandelen.
De werkgever (eventueel gesteund door een of meer derden) kan een voorgenomen collectieve actie laten verbieden door de rechter. De genoemde ‘gezichtspunten’ moeten met een voldoende mate van aannemelijkheid door de werkgever worden geconcretiseerd. Uitgangspunt zal zijn dat niet alleen de werkgever maar ook derden een zeker ongemak moeten dulden als gevolg van de collectieve actie(s).

De onderhavige uitspraken van de rechtbank en het Hof zijn voorbeelden van de grenzen aan de grote vrijheid van vakbonden om een staking uit te roepen. Ik kan mij hierin vinden. Zie ook mijn blog op deze kennispagina op 12 augustus 2016. Naar mijn mening is geen sprake van een uitholling van het stakingsrecht maar van een terechte beperking, binnen de hiervoor door de Hoge Raad aangegeven grenzen.