Lagere ontslagvergoeding door scholingsbudget?

Vergrijzing en ontgroening leiden tot grote veranderingen op de arbeidsmarkt. Het aantal werkenden neemt substantieel af en voor werkgevers wordt het moeilijker om aan personeel te komen. Om krapte op de arbeidsmarkt te voorkomen en het financiële draagvlak voor de vergrijzing te vergroten, zullen mensen volgens het kabinet meer, langer en productiever moeten werken. Om de participatie en de inzetbaarheid van werknemers te verhogen, wil het kabinet dan ook onder meer dat sociale partners het komende jaar afspraken maken over een ‘van-werk-naar-werk-budget’ voor werknemers. Dit scholingsbudget (ook wel individueel leerrecht genoemd) vloeit voort uit het pensioenakkoord dat het kabinet in juni van dit jaar met sociale partners sloot. Het zou werknemers die met ontslag bedreigd worden moeten helpen om via scholing een nieuwe baan te vinden. In Het Financieele Dagblad van donderdag 7 juli jl. stellen verschillende deskundigen dat invoering van het scholingsbudget zal gaan leiden tot een verlaging van de ontslagvergoeding. Kan die conclusie inderdaad nu al getrokken worden?

Met het gespaarde individuele leerrecht wordt een werknemer via om- of herscholing eerder en gemakkelijker in staat geacht om van werk-naar-werk te gaan. Als een werknemer snel weer aan de slag komt, overtreft de ontslagvergoeding de geleden inkomstenderving. De ontslagvergoeding dient echter primair ter compensatie van de inkomstenderving als gevolg van het ontslag. Er is zowel een maatschappelijke als een juridische ontwikkeling gaande om kritischer om te gaan met de hoogte van ontslagvergoedingen. In dat licht bezien is het dan ook goed denkbaar dat er inderdaad een drukkende werking op de hoogte van de ontslagvergoeding zal uitgaan van het scholingsbudget. Daarbij is het aannemelijk dat het de werknemer in een ontslagprocedure aangerekend zal worden dat hij niet of onvoldoende van zijn scholingsbudget gebruik heeft gemaakt. Anderzijds is het de vraag wat de gevolgen zijn voor werkgevers die niet of onvoldoende aan hun verplichtingen in dit kader voldoen. Moeten zij straks hogere ontslagvergoedingen gaan betalen?

In zijn brief van 4 juli jl. aan de Tweede Kamer gaat minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid niet op deze mogelijke consequenties van invoering van het scholingsbudget in. De vraag kan ook wel gesteld worden of de invoering van een scholingsbudget inderdaad zal leiden tot wijziging van de hoogte van ontslagvergoeding. Een formeel-juridische basis, bijvoorbeeld in de vorm van een wijziging van artikel 7:685 BW, bestaat daarvoor vooralsnog niet. De stelling dat de invoering van het scholingsbudget een drukkende werking zal hebben op de ontslagvergoeding moet in mijn ogen dan ook vooral gezien worden als een inschatting van de invloed van deze maatregel op toekomstige jurisprudentie. Het is inderdaad goed denkbaar dat het feit dat de werknemer een scholingsbudget tot zijn beschikking had, bij de overwegingen van de (kanton)rechter een rol zal spelen. Zo bezien is het scholingsbudget een element waar rekening mee gehouden wordt, net zoals bij de bepaling van de hoogte van de ontslagvergoeding met andere omstandigheden van het geval rekening gehouden wordt. De algemene conclusie dat het scholingsbudget tot een lagere ontslagvergoeding zal leiden, verdient wat mij betreft dan ook wel enige nuancering.