Een studente laat in 2011 door een professionele fotografe foto’s van zichzelf maken, deels naakt en deels in sexy lingerie. De foto’s waren bestemd voor een aan haar vriend aan te bieden boekje. Tijdens de fotoshoot (ook wel ‘privé-shoot’) zijn 1.192 foto’s gemaakt en de studente heeft daarvoor zo’n €1.650 betaald.
De fotografe vraagt de studente vervolgens of ze wil meewerken aan een door de fotografe uit te geven boek. Daarop heeft de studente meegewerkt aan twee opvolgende fotoshoots met de fotografe.
De fotografe heeft vervolgens een boek uitgebracht met door haar gemaakte foto’s. Voor dat boek heeft ze onder andere toestemming gevraagd aan de studente om ook één foto uit de eerste fotoshoot te mogen gebruiken. De foto wordt door partijen omschreven als ‘de foto met blote billen en hoge hakken’, zie de foto uit de uitspraak hieronder:
De fotografe maakt inderdaad gebruik van die foto in haar boek, ze heeft deze in zwart wit opgenomen en in diezelfde vorm gebruikt voor exposities waarmee het boek werd gepromoot. Vervolgens heeft de fotografe de foto als zelfstandig werk aan een derde verkocht voor €3.500. De studente is het met de verkoop niet eens en start een procedure tegen de fotografe. Zij stelt tegenover de fotografe: ‘Ik heb je betaald om foto’s voor mij te maken, niet om foto’s voor je eigen verkoop te maken, daar ga ik geen geld voor betalen.’
De rechtbank Amsterdam overweegt dat de auteursrechten op de foto bij de fotografe liggen en dat de foto geen herkenbare weergave is van de studente, waardoor zij daarop geen portretrecht kan doen gelden. De rechtbank ziet de tussen partijen gemaakte afspraken wel als een regeling analoog aan portretrecht. De fotografe zou toestemming moeten vragen voor openbaarmaking van de foto’s, voor iedere foto dus ook als de studente daarop niet herkenbaar is.
De rechtbank oordeelt vervolgens dat de studente zelf de foto ‘uit de door haar gestelde privésfeer heeft onttrokken’ door toestemming te geven voor openbaarmaking in het boek en op de exposities.
Daarmee heeft ze ook toegestaan dat de foto door de fotografe zou worden gebruikt voor commerciële doelstellingen. De rechtbank acht ook relevant dat de fotografe niet het origineel, maar een bewerkte foto in zwart wit met enkele gedetailleerde aanpassingen, heeft gebruikt. Bovendien heeft de studente niet betaald voor de in het boek gepubliceerde foto, maar voor het origineel daarvan, de kosten voor print en bewerking zijn gedragen door de fotografe en worden geschat op €1.800. Die omstandigheden tezamen maken dat de fotografe niet onrechtmatig handelt met de verkoop van de foto.
Nu de fotografe onvoldoende duidelijk aangeeft of zij in de toekomst andere foto’s uit de eerste fotoshoot zonder toestemming zal gaan gebruiken, oordeelt de rechter dat er wel grond is voor veroordeling van de fotografe om geen enkel gebruik te maken van andere foto’s van deze foto uit de privé-shoot.
In professionele context is het altijd aan te raden duidelijke, schriftelijke afspraken te maken over auteursrechten, portretrechten, maar ook overigens helder vast te leggen wat partijen van elkaar mogen verwachten. Fotografen dienen in ieder geval ook gewaarschuwd te zijn voor het bestaan van portretrechten.
