Het kartelverbod op de arbeidsmarkt
Het komt regelmatig voor dat werknemers van werkgever veranderen omdat zij op een andere plaats betere arbeidsvoorwaarden kunnen krijgen dan bij hun huidige werkgever. Dit probleem wordt nog groter wanneer, zoals tegenwoordig, sprake is van krapte op de arbeidsmarkt en werkgevers staan te springen om personeel dat het werk kan uitvoeren. Werkgevers proberen personeel te ‘lokken’ met betere arbeidsvoorwaarden en werknemers gaan ‘shoppen’ om te kijken waar zij het hoogste loon kunnen krijgen. Het is goed voor te stellen dat werkgevers er onder die omstandigheden over nadenken om onderling afspraken te maken over de te hanteren arbeidsvoorwaarden om zo te voorkomen dat werknemers worden aangetrokken door betere arbeidsvoorwaarden bij de concurrent.
Werkgevers zullen bij het maken van afspraken over lonen en arbeidsvoorwaarden echter rekening moeten houden met het kartelverbod. Afspraken tussen ondernemingen zijn immers verboden indien deze afspraken de mededinging op de (arbeids)markt beperken. Dit geldt ook voor afspraken die zien op de hoogte van het loon of op arbeidsvoorwaarden. Afspraken tussen werkgevers kunnen een drukkend effect hebben op de lonen en arbeidsvoorwaarden, omdat er geen prikkel is voor werknemers om op andere plaatsen betere voorwaarden te bedingen. De voorwaarden zijn toch hetzelfde.
Hoewel de handhaving van afspraken over arbeidsvoorwaarden in Nederland - tot aan de recente aankondiging van mr. Snoep -nog geen grote vlucht heeft genomen, heeft de Amerikaanse mededingingsautoriteit al meerdere bedrijven beboet wegens overtredingen op het kartelverbod. Zo zijn verschillende zorginstellingen teruggefloten vanwege tariefafspraken voor tijdelijke werknemers en zijn in de technologiesector boetes uitgedeeld voor non-wervingsbedingen. Het is dus belangrijk voor ogen te houden dat ook de ACM mogelijk onderzoeken uitvoert naar dergelijke praktijken.
Uitwisselen van informatie over lonen of arbeidsvoorwaarden
Werkgevers zullen ook bij het uitwisselen van informatie over lonen of arbeidsvoorwaarden rekening moeten houden met het kartelverbod. Concurrenten kunnen bij het inzien van deze informatie immers eerder geneigd zijn hun eigen personeelsbeleid aan te passen op het beleid van het bedrijf dat de informatie deelt. Op die manier kan, zonder dat er daadwerkelijk afspraken worden gemaakt tussen werkgevers, sprake zijn van een onderling afgestemde feitelijke gedraging, die ook verboden is op grond van het mededingingsrecht.
Conclusie
De oproep van Doekle Terpstra om de concurrentie op de arbeidsmarkt in de zorgsector weg te nemen, kan waarschijnlijk op veel kritiek rekenen vanuit mededingingsrechtelijk Nederland. Zorginstellingen doen er dus goed aan in het achterhoofd te houden dat het kartelverbod ook van toepassing kan zijn bij de werving van nieuwe personeelsleden of het bepalen van de arbeidsvoorwaarden. Een gewaarschuwd man telt voor twee.