Als we een klimaatneutraal Nederland willen in 2050, dan moeten we flink aan de bak. Dat kan niet zonder innovatie en de juiste samenwerking. Connectr brengt (startende) bedrijven en onderwijsinstellingen samen op het Arnhemse bedrijventerrein Industriepark Kleefse Waard (IPKW). Kwartiermaker Wouter van der Burg legt uit hoe Connectr de energietransitie wil versnellen.
“Door partijen bij elkaar te brengen, laten we innovatie ontstaan."
Als we ons aan internationale afspraken willen houden, dan moeten we in 2050 klimaatneutraal zijn,” begint Wouter van der Burg. “Zo ver zijn we nog lang niet, dus er moet echt wat gebeuren.”
Datzelfde vonden provincie Gelderland, gemeente Arnhem, HAN University of Applied Sciences en IPKW. Circa vijf jaar geleden sloegen zij de handen ineen om het ondergesneeuwde energieprofiel van de stad nieuw leven in te blazen. “Arnhem heeft een lange geschiedenis met energie, denk maar aan netbeheerders TenneT en Alliander. Maar ook het wereldwijd bekende test- en adviesbureau KEMA. Toch leek dit een beetje te zijn vergeten.” Met ‘Energieke Stad’ als speerpunt op de economische agenda omarmt Arnhem het thema energie weer.
Wouter: “Alle elementen waren aanwezig, maar versnipperd en daardoor onzichtbaar. We maken gebruik van de initiatieven die er al zijn en door alles ook fysiek bij elkaar te brengen, kunnen we innoveren en versnellen.”
Drie speerpunten
Om de plannen vorm te geven, werd Wouter ingevlogen. “Men zocht iemand die onafhankelijk is. En ik heb ervaring met cluster- en campusontwikkeling in Brainport Eindhoven en de chipindustrie in Nijmegen.” Connectr kiest voor drie specifieke technologieën. “Als eerste richten we ons op elektrificatie. We produceren steeds meer elektriciteit op basis van natuurlijke bronnen en gebruiken ook steeds meer elektriciteit. Dat heeft grote gevolgen voor het net. Hier spelen de aanwezige netbeheerders en KEMA een belangrijke rol. Ten tweede moeten we die elektriciteit kunnen opslaan. Soms wordt er meer energie opgewekt dan er op dat moment wordt verbruikt. Of
is er andersom niet altijd voldoende zon of wind. Je hebt dus opslag nodig, zoals batterijen. Of je maakt
van elektriciteit waterstof. Zo kun je energie gebruiken wanneer je het nodig hebt.
Ons derde speerpunt zijn de duurzame aandrijfsystemen. Elektrische auto’s zijn er al, maar hoe zit het met elektrische vrachtwagens of schepen? Daar zijn ook motoren voor nodig. Bovendien kun je voor elektrisch rijden of varen niet zonder elektrische laadinfrastructuur, zoals laadpalen.”
Versterking door samenwerking
ElaadNL is een vooraanstaand testlaboratorium, dat zich binnenkort op IPKW gaat vestigen. “Zij hebben nu een lab aan de andere kant van de stad, waar ze al jaren laadpalen testen. Door naar IPKW te komen, kunnen ze een enorme kwaliteitssprong maken. Hier hebben ze ruimte om grote voertuigen naar binnen te rijden. Vanuit heel Europa komen fabrikanten bij dit lab hun elektrische auto’s testen op alle mogelijke laadpalen. Daardoor komen er soms hele bijzondere voertuigen voorbij.”
Het voorbeeld van ElaadNL toont de kracht van Connectr: “In het onderzoeks- en ontwikkellab testen bedrijven en onderwijsinstellingen prototypes, laadsystemen en voertuigen. Ze kunnen van elkaar leren en zo samen sneller en goedkoper oplossingen op de markt brengen,” Vertelt Wouter. Bang voor concurrentie hoeven ze niet te zijn: “Deze bedrijven werken vaak in een keten. KEMA test bijvoorbeeld wat de netbeheerder gaat uitvoeren. Het kan juist fijn zijn om projecten op neutraal terrein te organiseren.”
Hybride leerwerkomgeving
Op IPKW is ook ruimte voor onderwijsinstellingen. “Het is voor bedrijven in deze sector echt een hoofdpijndossier om goede mensen te vinden, of het nu gaat om mbo’ers die laadpalen plaatsen of hbo’ers die software programmeren. Daarom stellen bedrijven en onderwijsinstellingen samen lesprogramma’s op. Vanuit de Technische Universiteit Delft komen hoogleraren een deel van de week op IPKW lesgeven en de rest van de tijd onderzoek doen. Er lopen ook promovendi rond. Kortom, het hele onderwijsaanbod is vertegenwoordigd.” De hbo-studenten zijn al langere tijd op IPKW. Hier houden ze zich in een hybride leerwerkomgeving met projecten bezig die dicht tegen de praktijk aanzitten. Wouter: “Er zijn bijvoorbeeld tweedejaarsstudenten van de HAN bezig om een bakfiets te bouwen met waterstofaandrijving. Dat is handig voor de fietskoeriers van de Arnhemse Rijders. Het is een win-winsituatie: studenten leren meer over waterstofaandrijving en de koeriers kunnen straks gemakkelijk over de Arnhemse heuvels crossen. Zo versterk je elkaar.”
Reëel beeld
Studenten krijgen in de toekomst een mooie plek in het momenteel in aanbouw zijnde Innovatielab, waar onder meer een waterstoflab komt. Ook komt hier ruimte voor start-ups. “Het mooiste is als dit studenten zijn
die tijdens hun studie een project opstarten, waarmee ze een eigen bedrijf oprichten en verder groeien
in het Innovatielab. Daarna kunnen ze door naar een eigen plek op het terrein.” Niet alleen start-ups kunnen en willen zich op IPKW vestigen. Steeds meer bedrijven melden zich. “Er is zelfs animo uit Zuid-Afrika. Buitenlandse bedrijven in de energiesector zien Arnhem als dé plek om van hieruit Europa te veroveren.” Connectr zelf is ook nog bezig verder te groeien.
In twee jaar tijd veranderde het initiatief in een stichting die volop draait. Wouter: “Zelf draag ik mijn operationele taken steeds meer over aan Jeroen Herremans, onze nieuwe directeur. Uiteindelijk is verbinding waar het bij ons om draait: partijen bij elkaar brengen. Allemaal voor dat hogere doel: het versnellen van de energietransitie.”
Zie voor meer informatie: ipkw.nl en generation-e.nl
Vakgroep Energie
Bij nieuwe energiebronnen horen nieuwe vraagstukken. Daarom riep Dirkzwager tien jaar geleden de vakgroep Energie in het leven. Deze bestaat uit circa twintig juristen: advocaten, (kandidaat-)notarissen en fiscalisten, die
actief zijn in de energiebranche. Voor Connectr dachten zij bijvoorbeeld mee over het opzetten van de juridische structuur, de toets van staatssteun en het opstellen van statuten. Maarten Kole geeft leiding aan de vakgroep: “Zeker de laatste vijf jaar zijn we enorm gegroeid. Het aantal duurzame energieprojecten nam fors toe. Deze snelle groei maakt de vragen ook complexer. Hoe ga je bijvoorbeeld om met de beperkte capaciteit op het net? En hoe vergroot je het draagvlak? Onze samenleving zit in een heel belangrijke transitie. Het is erg interessant om dat van dichtbij te mogen meemaken.”
