Huidige eisen Jeugdwet
Alle jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen dienen te voldoen aan de in paragraaf 4.1 van de Jeugdwet opgenomen minimum-kwaliteitseisen. Daarnaast dienen jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen op grond van paragraaf 4.3 van de Jeugdwet jaarlijks maatschappelijke verantwoording af te leggen door middel van het openbaar maken van een verslag over de naleving van de regels omtrent de kwaliteit van de jeugdhulp onderscheidenlijk de kwaliteit van de uitvoering van de taken, het klachtrecht en de medezeggenschap. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Inspectie Justitie en Veiligheid (IJenV) onderzoeken of aan deze normen wordt voldaan. De Jeugdwet stelt op dit moment weinig eisen aan de bestuursstructuur (zie hierover blog 4 in deze blogreeks) en de financiële bedrijfsvoering van jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen. Er is slechts geregeld dat zij jaarlijks hun financiële jaarverantwoording dienen te deponeren.
Waarom strengere eisen aan de bedrijfsvoering in de jeugdzorg nodig zijn
Evaluatierapporten van de Transitie Autoriteit Jeugd (TAJ) en casuïstiek van jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen in financiële problemen laten zien dat er op het terrein van de kwaliteit en de professionalisering van de governance en de bedrijfsvoering van jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen nog belangrijke stappen moeten worden gezet. Zo constateerde de TAJ dat er vaak onvoldoende sprake was van een duurzame bedrijfsvoering en noemde de TAJ het doen van investeringen die leiden tot verlieslatende exploitatie als één van de terugkerende factoren die zorgen voor een risico voor de continuïteit van de verlening van jeugdzorg. Ook uit casuïstiek van jeugdhulpaanbieders in financiële problemen bleek dat de bedrijfsvoering vaak onvoldoende op orde is. Een voorbeeld is dat sommige aanbieders moeilijk kunnen berekenen tegen welke kostprijzen zij werken en welk tarief dat vraagt. Daarnaast hebben bepaalde aanbieders geen zicht op achterstallige betalingen door gemeenten. Gebrek aan inzicht in omzet en liquiditeit van de verschillende onderdelen van de organisatie kan leiden tot het niet tijdig signaleren van financiële problemen, met risico’s voor de continuïteit en beschikbaarheid van jeugdzorg tot gevolg.
Begin 2024 is het rapport Trendanalyse: financiële ontwikkelingen in de jeugdhulpsector van de Jeugdautoriteit gepubliceerd. Dit rapport laat zien dat het financiële resultaat en de liquiditeitspositie in de jeugdsector steeds meer onder druk zijn komen te staan. Hiermee neemt het risico op discontinuïteit toe.
Dit bracht de wetgever tot aanscherping van de regelgeving vanuit twee pijlers: (i) versterking van de bestuursstructuur (zie hierover blog 4 in deze blogreeks); en (ii) eisen omtrent een transparante financiële bedrijfsvoering.
Aanscherping geïnspireerd op Wet marktordening gezondheidszorg
Voor zorgaanbieders gelden sinds 1 januari 2022 eisen omtrent een transparante financiële bedrijfsvoering, financiële derivaten en openbare jaarverantwoording neergelegd in de Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg). In de Wmg zijn twee artikelen opgenomen, artikel 40a over transparante bedrijfsvoering en financiële derivaten, en artikel 40b over de openbare jaarverantwoording. De Wmg is niet van toepassing op jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen (muv combinatieinstellingen).
Door de wetswijziging dienen zij echter aan dezelfde vereisten te gaan voldoen. Niet via de Wmg, maar door een eigenstandige bepaling in de nieuwe Jeugdwet die materieel gelijk is aan de bepalingen in de Wmg.
Transparante bedrijfsvoering in de Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg
Jeugdhulpaanbieders, niet zijnde een solistisch werkende jeugd-hulpverlener, en gecertificeerde instellingen - die niet vallen onder artikel 40a van de Wet marktordening gezondheidszorg - dienen schriftelijk vast te leggen op welke wijze zij de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden met betrekking tot de financiële bedrijfsvoering hebben verdeeld. Daarbij moet in financiële zin in elk geval onderscheid worden gemaakt in activiteiten op het gebied van de verlening van jeugdhulp, respectievelijk de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen of jeugdreclassering en hun andere beroeps- of bedrijfsmatige activiteiten. Voorts worden regels gesteld over aantrekken van en verantwoorden over financiële derivaten.
Door de financiële transparantie wordt de informatiepositie van direct belanghebbenden, derden en externe toezichthouders versterkt en worden de risico’s op een niet integere bedrijfsvoering, verslechterde kwaliteit en onrechtmatig handelen voor een ieder beter inzichtelijk.
Nadere eisen aan de openbare jaarverantwoording
In paragraaf 8.3 van de Jeugdwet is thans een verplichting voor jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen opgenomen om jaarlijks de begroting, de balans en de resultatenrekening alsmede de daarbij behorende toelichting vast te stellen en deze openbaar te maken.
De nieuwe wet bepaalt dat jeugdhulpaanbieders, niet zijnde een solistisch werkende jeugd-hulpverlener, en gecertificeerde instellingen - die niet vallen onder artikel 40b van de Wet marktordening gezondheidszorg - zich jaarlijks middels een jaarverantwoording verantwoorden.
Die jaarverantwoording bestaat uit:
- een financiële verantwoording
- de op grond van een ministeriële regeling bij de financiële verantwoording te voegen informatie, en
- de op grond van een ministeriële regeling te vermelden andere informatie betreffende de bedrijfsvoering van de jeugdhulpaanbieder of gecertificeerde instelling.
Deze jaarverantwoording op grond van de Jeugdwet is qua inhoud dus gelijk aan de jaarverantwoording die op grond van artikel 40b Wet marktordening gezondheidszorg moet worden opgesteld.
Bij ministeriële regeling zullen nadere regels gesteld worden over:
- de inhoud en inrichting van de financiële verantwoording waaronder de op te nemen toelichting omtrent de door de jeugdhulpaanbieder of gecertificeerde instelling aangetrokken financiële derivaten
- het door een registeraccountant of een Accountant-Administratieconsulent uit te voeren onderzoek van de financiële verantwoording
- de wijze en het tijdstip waarop de jaarverantwoording openbaar wordt gemaakt.
Gelijk onder de Wet marktordening gezondheidszorg zal de ministeriële regeling waarschijnlijk de precieze invulling van de Jaarverantwoording laten afhangen van de categorie van jeugdhulpaanbieder of gecertificeerde instelling.
De voorgestelde aanscherping van de verplichting tot openbare jaarverantwoording zal naar verwachting resulteren in meer inzicht in de omzet en de liquiditeit van jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen.
De data uit de openbare jaarverantwoording worden door de NZa – die op grond van dit wetsvoorstel belast wordt met het toezicht op de transparante financiële bedrijfsvoering en openbare jaarverantwoording (zie hierover ook blog 6 in deze blogreeks) – gebruikt voor onder meer de vroegsignalering van risico’s ten aanzien van de beschikbaarheid van specialistische jeugdzorg en het verkrijgen van een algemeen beeld in het kader van het stelselonderzoek.
Vragen over de gevolgen van de Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg voor u als jeugdzorgaanbieder? Wilt u welke weten gevolgen de wet heeft voor uw bedrijfsvoering en jaarverantwoording? Neem contact met ons op.
